|
Rozlewisko Wisły Smiałej, Górki Zachodnie niby wszyscy znają. To przecież na jego zachodnim brzegu rozłożyły się najpoważniejsze przystanie żeglarskie. A czy wszyscy bywalcy wiedzą jak w ostatnich dwóch wiekach zmieniła się geografia tego rejonu? Starsi coś tam pamiętają jak ich w szkole uczono o delcie Wisły, o Nogacie, o Leniwce, o Przekopie Wisły, o Starorzeczu, o Martwej Wiśle czy Wiśle Smiałej.
 Wisła Smiała w 1883 r. Zwrócie uwagę na Starorzecze Płoni.
..
A więc Wisła Smiała, przez Niemców zwana Weichseldurchbruch, a przez Polaków - Przełomem powstała stosunkowo niedawno, bo w roku 1840. Stało się to na skutek samoistnego przerwania linii wydm przez wody gigantycznego zatoru lodowego. Wody Leniwki tym samym skróciły sobie drogę do morza, a zdradzony odcinek Wisły biegnący przez Gdańsk stał się już wtedy w pełni znaczenia tego słowa korytem martwego prądu - stąd nazwa Martwa Wisła (Tote Weichsel). Po wschodniej stronie Wisły Smiałej rozciąga się rezerwat Ptasi Raj. Po zachodniej stronie - osobliwe mokradło zwane Rezerwatem Komarów.
 Wyspa Sobieszewska przed 1840 r.
.
Przekop Wisły to odcinek głównego koryta rzeki Wisła pomiędzy Przegaliną i Bałtykiem. Wbrew powszechnym wyobrażeniom nie było to wcale gigantyczne przedsięwzięcie budowlane. Po prostu wykopano wcale szeroki "rów"*), puszczono nim wodę Wisły i prąd rzeki szybko zrobił swoje. Autorem pierwszego pomysłu budowy Przekopu był mjr. polskiego wojska Jan de Woyten, który przekonywał króla Stanisława II Augusta, że skrócenie dolnego biegu Wisły uchroni wielkie obszary delty Wisły przed częstymi i to katastrofalnymi powodziami wiosennymi. Dopiero gigantyczna powódź wiosny 1886 roku przekonała władze pruskie do realizacji tego przedsięwzięcia. I tak w latach 1891 - 1895 powstał Przekop**)
 Delta Wisły około roku 1300
.
Starorzecza Wisły były dwa. Do dnia dzisiejszego przetrwało jedno, czyli to koło Przegaliny. Dzięki temu mamy dojście do przystani jachtowej w Błotniku. Elektrociepłownia "Wybrzeże" i Zakłady Nawozów Fosforowych nie dały rady zasypać je popiołami i fosfogipsami. Nie istnieje natomiast już starorzecze w Pleniewie (Plehnenorf).
 Gdzie ten Fort Neufarh ?
.
 Fort Neufarh w 1929 roku
.
 Fort był wcale okazałą budowlą.
.
Warto wiedzieć, że w okresie międzywojennym w Sobieszewie istniał port lotniczy. Łodzie latające i hydroplany utrzymywały regularne połączenia Gdańska z Kalmarem i Sztokholmem. Jeszcze jedną ciekawostką jest to, że o rzut beretem na południe od "Neptuna" istniał Fort Neufarh, którego budowę zakończono w 1848 roku. Miał za zadanie ochronę wodnego podejscia do Gdańska. Za czasów Wolnego Miasta Gdańska służył jako arsenał policji gdańskiej, a sekretnie - bojówkom hitlerowskim. Fort został dokumentnie rozbrany w latach 60-tych XX wieku.
W Pleniewie od dziecka do dorosłości mieszkał Eugeniusz Ziółkowski. Liczę na jego komentarz i ciekawostki.
  Żyjcie wiecznie !
Don Jorge
---------------------------- *) 7 mln. m3
**) braki wykształcenia powoduje nazywanie Przekopem projektowanego Kanału Z-Z, mającego bezpośrednio połączyć Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską |