Zdjęcia pokazują użycie mojej ukochanej tokarki TUD z lat 60-tych. Jeżeli za grosze kupiliście taką lub podobną maszynę z upadających w latach 90-tych zakładów to wierzę głęboko, że podzielacie moją namiętną miłość do tych obrabiarek. Czyż piękno bezszumnego, precyzyjnego wrzeciona nie jest urzekające? A praca nienagannej śruby pociągowej tnącej dla Was dowolne gwinty? Radosny świergot obrotowego kła? Tajemniczy szum chłodziwa kojącego jęki obrabianej stali molibdenowej? Eh, Ona jest istotą naprawdę z klasą – a uczucie moje z latami tylko się pogłębia.
Jeżeli Wasza tokarka nie ma liniału to możecie po prostu skręcić imak nożowy o kąt wynikający z pożądanej zbieżności stożka. Dla stożków Vetusa zbieżność wynosi 1:10.
Jeżeli Wam się zapomniało jak przejść ze zbieżności na kąty skręcenia imaka lub ustawienia liniału tutaj znajdziecie potrzebne wzory http://ioitbm.p.lodz.pl/Dydaktyka/MWG/INSMWG09.pdf
Na poniższej fotografii widzimy toczenie stożka z użyciem skręcenia imaka – niestety w ciasnym warsztaciku nie miałem dobrego podejścia, aby to lepiej pokazać.

Nie bądźcie niecierpliwi – to nie wyścig Paryż- Dakar. Pracujcie z małym wiórem – 0,1 to będzie w sam raz, posuw ręczny.
W tym momencie powinniście złapać mnie za rękę i zawołać: hola, hola, zapomniałeś o gwincie do mocowania śruby! Otóż nie, to co Wam pokazuje jest głęboko przemyślane. Ten stożek JEST STOŻKIEM PRÓBNYM. Zwariowałem? Nie do końca. Prawda jest brutalna. Stożki w śrubach fabrycznych nawet renomowanych producentów są wykonywane niestarannie – jak to z otworami w produkcji masowej. Zatem mając konkretną śrubę (ostatecznie robicie indywidulany, mistrzowski wał dla siebie) spasujecie precyzyjnie stożek wału z wewnętrznym stożkiem śruby.

.
Teraz ważny trick warsztatowy. ZAWSZE ZACZYNACIE OD STOŻKA O ZA MAŁEJ ZBIEŻNOŚCI w stosunku do obliczeń wynikłych z pomiarów stożka śruby. Dlaczego? Po jak powtarza mój warsztatowy brat bliźniak Marek Wąsik: zawsze lepiej pocieniasić niźli potem pogrubasić….
Nasadzacie śrubę i patrzycie jak się kiwają łopaty – to Wam daje wskazówkę ile jeszcze zebrać ze zbieżności stożka. W pewnym momencie śruba z cichym westchnieniem ulgi przytul się całą swoją powierzchnią do stożka. Wbijcie ją delikatnym puknięciem gumowego młotka na wał. Wycofajcie imak nożowy zapisując jego skręcenie. Nóż dosuńcie do krawędzi jednej z łopat tak, aby ją dotknął ale nie zarysował. Obróćcie śrubę – pozostałe dwie łopaty muszą przesunąć się przy nożu w identyczny sposób. Jeżeli tak jest – to bingo!
Teraz mając eksperymentalnie dobraną zbieżność w praktycznej tolerancji toczę wałek i nacinam gwint 18x1. Jeżeli tabliczka jest nieczytelna to można ją kupić za niewielkie pieniądze na Allegro z jakiś starych zapasów za 50 zł podobnie jak DTR-ki do tarnowskich tokarek. Jeszcze tylko drobna uwaga dotycząca toczenia gwintu. Kiedy macie już 2-3 przejście to oszczędzajcie nóż i dodajcie ręcznie 1-2 setki w kierunku uchwytu. Wtedy nóż będzie ciął tylko jedną krawędzią – to bardzo wydłuża mu żywotność.

Wykonujemy teraz stożek na gotowo ze zbieżnością ustaloną na stożku próbnym (dlatego sugerowałem Wam kupno nieco dłuższego pręta).
Pozostał nam rowek pod klin piątkę.

.
No to teraz przydałaby się frezarka. Ale jestem realistą – frezraka u większości majterkowiczóiw takich jak ja to rozpusta. Ale poradzimy sobie w prosty sposób. Potrzebujemy tylko freza palcowego – najlepiej o średnicy 5 mm.
Tutaj pokazuje Wam jak to zrobić na tokarce. Prawda, że proste? Dla celów dydaktycznych na chwilę wyłączyłem chłodzenie – ale nie róbcie tego bo mały frezik jest czuły na przegrzanie i wraz z końcówką tnącą łatwo jest mu złamać charakter. Jak widzicie, żeby dobrze zamocować wał przydało się zwykłe imadło maszynowe. Gdybym go nie miał musiałbym eksperymentować z podkładkami w imaku nożowym – a tak to poszło bardzo szybko.

Jeśli interesuje Was jak zmierzyłem kąt skręcenia to odpowiedź jest prosta – w ogóle go nie mierzyłem tylko metodą popukiwania w wał doprowadziłem do tego, że frezik równo przelizał mi powierzchnię stożka. A potem już normalnie na posuwie ręcznym z małym wIórem.
Wiem, wiem, że to gorszy technologicznych purytanów – ale większość klanu SSI jest podobnie jak ja skromnymi amatorami, którzy jakoś sobie muszą radzić przy silnych ograniczeniach warsztatowych.
Na koniec pamiętajcie o banalnej rzeczy – ale którą potem jest trudno zrobić. Papierem 400 600-100 wypolerujecie wał w miejscu pracy łożyska gumowego oraz simmeringów przedniego uszczelniacza.
POTEM BARDZO STARANNIE UMYJCIE TOKARKĘ, A CHŁODZIWO PRZEFILTRUJCIE PRZEZ PODWÓJNĄ BIBUŁĘ OD EKSPRESU DO KAWY. Żmudne ale się opłaci.

Elementy do montażu

.

Nie ściskajcie za mocno – nie jest trudno skaleczyć rękę. A tak w ogóle to ten chwyt jest nieprawidłowy – zawsze lepiej jest łapać od spodu. Tutaj było mi niewygodnie szlifować i robić dla Was zdjęcia drugą ręką.
Wał jest gotowy. Teraz najlepiej jest nałożyć na niego śrubę (nie wyjmując walu z uchwytu tokarskiego) i wcisnąć ja na stożek używając tulei konika. Pamiętajcie o włożeniu dociętego klina i podkładki z podtoczeniem przed nakrętką. Nakręcacie nakrętkę koronową, dociągacie ją kluczem przy zablokowanym wrzecionie i wiercicie otwór fi =3 pod zawleczkę zabezpieczającą. Teraz zawleczka i do autka z gotowym wałem oraz zamontowaną śrubą.
Całość wykonania wału pochłonęła około 3 godzi z pogawędkami po drodze – dość żmudne jest polerowanie. Ale koszt wału wyniósł około 120 zł wobec około 850-1000 zł za oryginalny wał VETUS-a.
W następny odcinku – wreszcie oczekiwana pochwa i sprytne uszczelnienie przednie.